Πώς Μπορείτε να Επιλέξετε μια Καλή Μετάφραση της Αγίας Γραφής;

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ αρχικά γράφτηκε στην αρχαία εβραϊκή, στην αραμαϊκή και στην Κοινή Ελληνική. Γι’ αυτό, οι περισσότεροι άνθρωποι που επιθυμούν να τη διαβάσουν πρέπει να βασιστούν σε κάποια μετάφραση.

Σήμερα, η Γραφή είναι το πιο ευρέως μεταφρασμένο βιβλίο στον κόσμο—τμήματά της είναι διαθέσιμα σε 2.400 και πλέον γλώσσες. Ορισμένες γλώσσες δεν έχουν μόνο μία μετάφραση αλλά πληθώρα μεταφράσεων. Αν έχετε τη δυνατότητα επιλογής στη γλώσσα σας, θα θέλετε βεβαίως να χρησιμοποιήσετε την καλύτερη μετάφραση που μπορείτε να βρείτε.

Για να κάνετε συνειδητοποιημένη επιλογή, χρειάζεται να γνωρίζετε τις απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα: Ποια διαφορετικά είδη μεταφράσεων υπάρχουν; Ποια είναι τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του κάθε είδους μετάφρασης; Και γιατί πρέπει να είστε προσεκτικοί όταν διαβάζετε μερικές μεταφράσεις της Γραφής;

Από το ένα Άκρο στο Άλλο

Αν και οι Βιβλικές μεταφράσεις παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία ως προς το ύφος, εμπίπτουν σε τρεις βασικές κατηγορίες. Οι διάστιχες μεταφράσεις βρίσκονται στο ένα άκρο του φάσματος. Αυτές οι μεταφράσεις περιέχουν το κείμενο στην πρωτότυπη γλώσσα, καθώς και μια κατά λέξη απόδοση στην εκάστοτε γλώσσα.

Οι παραφράσεις βρίσκονται στο άλλο άκρο του φάσματος. Εδώ οι μεταφραστές αναδιατυπώνουν ελεύθερα το άγγελμα της Γραφής σύμφωνα με τη δική τους κατανόηση με τρόπο ο οποίος, όπως πιστεύουν, θα ελκύσει τους αναγνώστες τους.

Μια τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει μεταφράσεις οι οποίες προσπαθούν να ισορροπήσουν μεταξύ αυτών των δύο άκρων. Αυτές οι μεταφράσεις της Γραφής πασχίζουν να μεταφέρουν την έννοια και τη νοηματική απόχρωση των εκφράσεων των πρωτότυπων γλωσσών, κάνοντας παράλληλα το κείμενο ευανάγνωστο.

Είναι οι Κατά Λέξη Μεταφράσεις οι Καλύτερες;

Η αυστηρώς κατά λέξη μετάφραση δεν είναι συνήθως ο καλύτερος δυνατός τρόπος για να μεταδοθεί το νόημα του κάθε εδαφίου της Γραφής. Γιατί; Για διάφορους λόγους. Ακολουθούν δύο από αυτούς:

1. Δεν υπάρχουν δύο γλώσσες που να είναι πανομοιότυπες στη γραμματική, στο λεξιλόγιο και στο συντακτικό. Ο καθηγητής της εβραϊκής γλώσσας Σ. Ρ. Ντράιβερ λέει ότι οι γλώσσες «διαφέρουν, όχι μόνο ως προς τη γραμματική και τις ρίζες, αλλά επίσης . . . ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι ιδέες δομούνται για να σχηματίσουν προτάσεις». Οι άνθρωποι που μιλούν διαφορετικές γλώσσες σκέφτονται και διαφορετικά. «Συνεπώς», συνεχίζει ο καθηγητής Ντράιβερ, «οι μορφές που παίρνει η πρόταση σε διαφορετικές γλώσσες δεν είναι οι ίδιες».

Εφόσον καμία γλώσσα δεν αντανακλά επακριβώς το λεξιλόγιο και τη γραμματική της Βιβλικής εβραϊκής και ελληνικής, μια κατά λέξη μετάφραση της Γραφής θα ήταν ασαφής ή μπορεί ακόμη και να μετέδιδε λάθος νόημα. Εξετάστε τα ακόλουθα παραδείγματα.

Στην επιστολή του προς τους Εφεσίους, ο απόστολος Παύλος χρησιμοποίησε στο πρωτότυπο κείμενο την έκφραση ἐν τῇ κυβίᾳ τῶν ἀνθρώπων. (Εφεσίους 4:14)a Αυτή η έκφραση αναφέρεται στη συνήθεια που είχαν κάποιοι να εξαπατούν άλλους όταν χρησιμοποιούσαν “κύβους”, δηλαδή ζάρια. Στις περισσότερες γλώσσες, όμως, μια κυριολεκτική απόδοση αυτού του υπαινιγμού δεν έχει και πολύ νόημα. Η απόδοση της εν λόγω έκφρασης ως «μέσω του δόλου των ανθρώπων» μεταδίδει σαφέστερα το νόημα.

Όταν έγραφε στους Ρωμαίους, ο Παύλος χρησιμοποίησε στο πρωτότυπο κείμενο την έκφραση τῷ πνεύματι ζέοντες, που κυριολεκτικά σημαίνει «βράζοντας στο πνεύμα». (Ρωμαίους 12:11) Έχει νόημα αυτή η κυριολεκτική διατύπωση; Η έκφραση ουσιαστικά σημαίνει «να φλέγεστε με το πνεύμα».

Σε μία από τις πιο φημισμένες ομιλίες του Ιησού, χρησιμοποιείται στο πρωτότυπο κείμενο η έκφραση μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, η οποία συχνά μεταφράζεται κατά λέξη. (Ματθαίος 5:3) Αλλά η κυριολεκτική απόδοση αυτής της έκφρασης είναι δυσνόητη σε πολλές γλώσσες. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις, η αυστηρώς κυριολεκτική μετάφραση υπονοεί ότι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι είναι άνθρωποι διανοητικά ανισόρροποι ή στερούμενοι ζωντάνιας και αποφασιστικότητας. Εντούτοις, ο Ιησούς δίδασκε εδώ τους ανθρώπους ότι η ευτυχία τους εξαρτόταν, όχι από την ικανοποίηση των υλικών τους αναγκών, αλλά από την αναγνώριση της ανάγκης που είχαν για την καθοδήγηση του Θεού. (Λουκάς 6:20) Συνεπώς, αποδόσεις όπως «εκείνοι που έχουν συναίσθηση της πνευματικής τους ανάγκης» ή «όσοι νιώθουν την πνευματική τους φτώχεια» μεταδίδουν ακριβέστερα το νόημα της συγκεκριμένης έκφρασης.—Ματθαίος 5:3· Η Καινή Διαθήκη—Εγχειρίδιο Μελέτης και Ζωής.

2. Η έννοια μιας λέξης ή έκφρασης μπορεί να αλλάζει ανάλογα με τα συμφραζόμενα στα οποία χρησιμοποιείται. Λόγου χάρη, η εβραϊκή έκφραση που αναφέρεται κανονικά στο ανθρώπινο χέρι μπορεί να έχει πολλές και διάφορες έννοιες. Ανάλογα με τα συμφραζόμενα, αυτή η λέξη μπορεί, για παράδειγμα, να αποδοθεί “έλεγχος”, «απλοχεριά» ή «δύναμη». (2 Σαμουήλ 8:3· 1 Βασιλέων 10:13· Παροιμίες 18:21) Στην πραγματικότητα, η συγκεκριμένη λέξη μεταφράζεται με 40 και πλέον διαφορετικούς τρόπους στην αγγλική έκδοση της Μετάφρασης Νέου Κόσμου των Αγίων Γραφών.

Επειδή τα συμφραζόμενα μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο μεταφράζεται μια λέξη, η αγγλική έκδοση της Μετάφρασης Νέου Κόσμου χρησιμοποιεί σχεδόν 16.000 αγγλικές εκφράσεις για να αποδώσει περίπου 5.500 λέξεις της Βιβλικής ελληνικής, καθώς και 27.000 και πλέον αγγλικές εκφράσεις για να αποδώσει περίπου 8.500 λέξεις της Βιβλικής εβραϊκής.b Γιατί υπάρχει αυτή η ποικιλία στον τρόπο με τον οποίο μεταφράζονται οι λέξεις; Η επιτροπή μετάφρασης έκρινε ότι η απόδοση αυτών των λέξεων σύμφωνα με την έννοια που ταιριάζει περισσότερο στα συμφραζόμενα ήταν πιο σημαντική από τη δημιουργία μιας αυστηρώς κυριολεκτικής μετάφρασης. Και πάλι, όμως, η Μετάφραση Νέου Κόσμου είναι όσο το δυνατόν πιο συνεπής καθώς αποδίδει τις πρωτότυπες εβραϊκές και ελληνικές λέξεις.

Είναι ξεκάθαρο ότι η μετάφραση της Γραφής περιλαμβάνει περισσότερα από την απλή απόδοση μιας λέξης της πρωτότυπης γλώσσας με ομοιόμορφο τρόπο κάθε φορά που εμφανίζεται. Οι μεταφραστές πρέπει να χρησιμοποιούν καλή κρίση για να επιλέγουν λέξεις που αντανακλούν τις ιδέες του κειμένου της πρωτότυπης γλώσσας με ακρίβεια και σαφήνεια. Επιπρόσθετα, χρειάζεται να συναρμολογούν στη μετάφρασή τους τις λέξεις και τις προτάσεις με τρόπο σύμφωνο προς τους γραμματικούς κανόνες της εκάστοτε γλώσσας.

Τι θα Λεχθεί για τις Ελεύθερες Μεταφράσεις;

Οι μεταφραστές οι οποίοι παράγουν παραφράσεις της Γραφής, όπως αποκαλούνται συχνά, ή αλλιώς ελεύθερες μεταφράσεις, αποδίδουν αυθαίρετα το κείμενο των πρωτότυπων γλωσσών. Πώς συμβαίνει αυτό; Είτε εισάγουν τη γνώμη τους για αυτό που θα μπορούσε να εννοεί το πρωτότυπο κείμενο είτε παραλείπουν κάποιες πληροφορίες που περιέχονται στο πρωτότυπο κείμενο. Οι παραφράσεις μπορεί να είναι ελκυστικές επειδή είναι ευανάγνωστες. Ωστόσο, αυτή ακριβώς η ελευθερία τους μερικές φορές συγκαλύπτει ή αλλάζει το νόημα του πρωτότυπου κειμένου.

Εξετάστε πώς αποδίδει μια παράφραση της Γραφής την περίφημη υποδειγματική προσευχή του Ιησού: «Πατέρα μας που είσαι στον ουρανό, αποκάλυψέ μας ποιος είσαι». (Ματθαίος 6:9, Το Άγγελμα: Η Βίβλος σε Σύγχρονη Γλώσσα [The Message: The Bible in Contemporary Language]) Μια πιο ακριβής μετάφραση των λόγων του Ιησού αποδίδει ως εξής αυτή την περικοπή: «Πατέρα μας που είσαι στους ουρανούς, ας αγιαστεί το όνομά σου». Προσέξτε, επίσης, πώς αποδίδεται το εδάφιο Ιωάννης 17:26 σε ορισμένες Γραφές. Σύμφωνα με κάποια ελεύθερη μετάφραση, τη νύχτα της σύλληψής του ο Ιησούς είπε στον Πατέρα του καθώς προσευχόταν: «Σε έκανα γνωστό σε αυτούς». (Σημερινή Αγγλική Μετάφραση [Today’s English Version]) Εντούτοις, μια πιο πιστή απόδοση της προσευχής του Ιησού αναφέρει: «Τους γνωστοποίησα το όνομά σου». Μπορείτε να διακρίνετε πώς κάποιοι μεταφραστές αποκρύπτουν στην ουσία το γεγονός ότι ο Θεός έχει όνομα το οποίο πρέπει να χρησιμοποιούμε και να τιμούμε;

Γιατί Χρειάζεται Προσοχή;

Μερικές ελεύθερες μεταφράσεις συγκαλύπτουν τους ηθικούς κανόνες που μεταφέρει το πρωτότυπο κείμενο. Παραδείγματος χάρη, Το Άγγελμα: Η Βίβλος σε Σύγχρονη Γλώσσα αποδίδει ως εξής τα εδάφια 1 Κορινθίους 6:9, 10: «Δεν αντιλαμβάνεστε ότι δεν πρέπει να ζείτε έτσι; Άδικοι άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται για τον Θεό δεν θα συμμετάσχουν στη βασιλεία του. Όσοι μεταχειρίζονται και κακομεταχειρίζονται τους άλλους, κάνουν χρήση και κατάχρηση του σεξ, χρησιμοποιούν και καταχρώνται τη γη και όλα όσα υπάρχουν σε αυτήν δεν έχουν τα προσόντα να είναι πολίτες της βασιλείας του Θεού».

Αντιπαραβάλετε αυτή τη μετάφραση με την πιο ακριβή απόδοση της Μετάφρασης Νέου Κόσμου: «Τι! Δεν γνωρίζετε ότι άδικοι άνθρωποι δεν θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού; Μην παροδηγείστε. Ούτε πόρνοι ούτε ειδωλολάτρες ούτε μοιχοί ούτε άντρες που χρησιμοποιούνται για αφύσικους σκοπούς ούτε άντρες που πλαγιάζουν με άντρες ούτε κλέφτες ούτε άπληστοι ούτε μέθυσοι ούτε υβριστές ούτε άρπαγες θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού». Προσέξτε ότι οι λεπτομέρειες που καταγράφει ο απόστολος Παύλος για να δείξει ακριβώς ποιο είδος διαγωγής πρέπει να αποφεύγουμε ούτε καν αναφέρονται στην ελεύθερη μετάφραση.

Η δογματική προκατάληψη μπορεί επίσης να επηρεάσει το έργο ενός μεταφραστή. Παραδείγματος χάρη, η Σημερινή Αγγλική Μετάφραση, η οποία αποκαλείται συνήθως Η Βίβλος των Καλών Νέων (Good News Bible), παρουσιάζει τον Ιησού να λέει στους ακολούθους του: «Μπείτε από τη στενή πύλη, επειδή η πύλη προς την κόλαση είναι πλατιά και ο δρόμος που οδηγεί εκεί είναι εύκολος και τον ακολουθούν πολλοί». (Ματθαίος 7:13) Οι μεταφραστές εισήγαγαν τη λέξη «κόλαση», παρότι η αφήγηση του Ματθαίου μιλάει ξεκάθαρα για «καταστροφή». Γιατί το έκαναν αυτό; Πιθανότατα επειδή θέλουν να προωθήσουν την άποψη ότι οι πονηροί θα βασανίζονται αιώνια και δεν θα καταστραφούν.c

Πώς να Βρούμε την Καλύτερη Μετάφραση

Η συγγραφή της Αγίας Γραφής έγινε στη συνηθισμένη, καθημερινή γλώσσα των κοινών ανθρώπων, όπως οι γεωργοί, οι ποιμένες και οι ψαράδες. (Νεεμίας 8:8, 12· Πράξεις 4:13) Επομένως, μια καλή μετάφραση της Γραφής κάνει το άγγελμά της προσιτό σε ειλικρινείς ανθρώπους, ανεξάρτητα από το υπόβαθρό τους. Μια επιθυμητή μετάφραση έχει επίσης τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

◼ Μεταφέρει με ακρίβεια το πρωτότυπο, θεόπνευστο κείμενο.—2 Τιμόθεο 3:16.

◼ Μεταφράζει την έννοια των λέξεων κυριολεκτικά όταν η φρασεολογία και η σύνταξη του πρωτότυπου κειμένου αφήνουν περιθώριο για μια τέτοια απόδοση στην εκάστοτε γλώσσα.

◼ Μεταβιβάζει την ορθή έννοια μιας λέξης ή φράσης όταν η κυριολεκτική απόδοση της έκφρασης που υπάρχει στην πρωτότυπη γλώσσα θα διαστρέβλωνε ή θα συγκάλυπτε το νόημα.

◼ Χρησιμοποιεί φυσική, ευκολονόητη γλώσσα που ωθεί κάποιον να τη διαβάσει.

Υπάρχει κάποια τέτοια μετάφραση; Εκατομμύρια αναγνώστες αυτού του περιοδικού προτιμούν να χρησιμοποιούν τη Μετάφραση Νέου Κόσμου. Γιατί; Επειδή συμφωνούν με τη μέθοδο που ακολούθησε η επιτροπή της εν λόγω μετάφρασης, όπως αναφέρεται στον πρόλογο της πρώτης αγγλικής έκδοσης: «Δεν παραφράζουμε τις Γραφές. Η προσπάθειά μας από την αρχή ως το τέλος ήταν να παραχθεί μια όσο το δυνατόν πιο κυριολεκτική μετάφραση, όπου το επιτρέπει το σύγχρονο αγγλικό ιδίωμα και όπου η κυριολεκτική απόδοση δεν συσκοτίζει το νόημα με κάποια άκομψη φράση».

Η Μετάφραση Νέου Κόσμου έχει εκδοθεί ολόκληρη ή εν μέρει σε 60 και πλέον γλώσσες, ενώ συνολικά έχουν τυπωθεί πάνω από 145.000.000 αντίτυπα! Αν υπάρχει στη γλώσσα σας, σας συστήνουμε να ζητήσετε ένα αντίτυπο από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά και να δείτε μόνοι σας τα οφέλη αυτής της ακριβούς μετάφρασης.

Οι ειλικρινείς μελετητές της Γραφής θέλουν να καταλαβαίνουν το θεϊκό άγγελμα και να ενεργούν σε αρμονία με αυτό. Αν είστε τέτοιο άτομο, έχετε ανάγκη μιας ακριβούς μετάφρασης της Γραφής. Πράγματι, δεν σας αξίζει τίποτα λιγότερο.

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 21]

Οι παραφράσεις μπορεί να είναι ελκυστικές επειδή είναι ευανάγνωστες. Ωστόσο, αυτή ακριβώς η ελευθερία τους μερικές φορές συγκαλύπτει ή αλλάζει το νόημα του πρωτότυπου κειμένου

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 22]

Η Μετάφραση Νέου Κόσμου έχει εκδοθεί ολόκληρη ή εν μέρει σε 60 και πλέον γλώσσες, ενώ συνολικά έχουν τυπωθεί πάνω από 145.000.000 αντίτυπα!

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 20]

ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΠΑΡΑΦΡΑΣΗ

Οι παραφράσεις, δηλαδή οι ελεύθερες μεταφράσεις, της Αγίας Γραφής δεν είναι κάτι καινούριο. Στην αρχαιότητα, ο Ιουδαϊκός λαός συνέταξε τα Αραμαϊκά Ταργκούμ, όπως ονομάζονται τώρα, δηλαδή ελεύθερες παραφράσεις των Γραφών. Παρότι δεν αποτελούν ακριβείς μεταφράσεις, αποκαλύπτουν πώς κατανοούσε ο Ιουδαϊκός λαός μερικά κείμενα και βοηθούν τους μεταφραστές να καθορίσουν το νόημα ορισμένων δύσκολων περικοπών. Παραδείγματος χάρη, στο εδάφιο Ιώβ 38:7, η φράση «γιοι του Θεού» ερμηνεύεται ως «ομάδες των αγγέλων». Στο εδάφιο Γένεση 10:9, τα Ταργκούμ δείχνουν ότι η εβραϊκή πρόθεση που χρησιμοποιείται στην περιγραφή του Νεβρώδ ενέχει την έννοια της εχθρότητας και σημαίνει «κατά» ή «εναντίον», όχι απλώς «ενώπιον» με ουδέτερη έννοια. Αυτές οι παραφράσεις συνόδευαν το κείμενο της Γραφής, αλλά ποτέ δεν αποσκοπούσαν να υποκαταστήσουν αυτή καθαυτήν την Αγία Γραφή.

[Εικόνα]

ΤΜΗΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ “ΠΟΛΥΓΛΩΤΤΟ ΒΙΒΛΟ” ΤΟΥ ΓΟΥΟΛΤΟΝ, Η ΟΠΟΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ ΤΟ 1657 ΙΩΒ 38:1-15

Κείμενο Εβραϊκών Γραφών (με Διάστιχη Μετάφραση στη λατινική)

Αντίστοιχο τμήμα του Αραμαϊκού Ταργκούμ

[Εικόνα στη σελίδα 19]

ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ “ΔΙΑΣΤΙΧΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΦΩΝ”, ΕΦΕΣΙΟΥΣ 4:14

Η αριστερή στήλη δείχνει μια κατά λέξη μετάφραση. Η δεξιά στήλη δείχνει μια μετάφραση σύμφωνα με το νόημα

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 18]

Background: Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem